عصر امروز - تقویت روحیه نظارت پذیری و ارزشیابی

این‌که یک مجاهد با تمام توان و قدرت مشغول انجام فعالیتی می‌شود و در تمام مراحل کار، خدا را ناظر به رفتارش ببیند، هرگز کم کاری و تنبلی معنا پیدا نمی‌کند.

به گزارش عصر امروز، متن زیر گزیده‌ای از کتاب سوژه‌های سخن ۱۰ (سبک زندگی مجاهدانه) حجت الاسلام ماندگاری که در ادامه می خوانید.

الف: نظارت پذیری آسمانی

این‌که انسان علاوه بر انگیزه‌های شخصی و اجتماعی بتواند نیرویی فراتر را ناظر بر اعمال و عملکرد خود قرار دهد، آن هم ناظری که همه جا هست و همه جا را می‌بیند و فراری از حکومتش نیست، قطعا عملکرد مثبت و فعال‌تری را به نمایش خواهد گذاشت؛ لذا یکی از تفاوت‌های زندگی مجاهدانه با غیر آن در همین ناظر دانستن خداوند است.

این‌که یک مجاهد با تمام توان و قدرت مشغول انجام فعالیتی می‌شود و در تمام مراحل کار، هشت دوربین الهی [۱] را ناظر به رفتارش ببیند، هرگز کم کاری و تنبلی معنا پیدا نمی‌کند.

«ألَم یَعلَم بِأنّ اللّه یَری ؛
آیا انسان نمی‌داند که خداوند همه اعمالش را می‌بیند؟»[علق، ۱۴]

«یَعلَم خائِنَة الاَعیُن و ما تُخفِی الصُّدور؛
خداوند چشم‌هایی را که به خیانت گردش می‌کند، می‌داند و بر آنچه در سینه‌ها پنهان است، آگاه می‌باشد.» [مؤمن، ۱۹]

ب: ارزشیابی، محاسبه نفس، مراقبه شخصی و فردی

قطعاً یکی از مهم‌ترین مراحل موفقیت و رشد، محاسبه و نقد و بررسی عملکردها است که در لسان روایات با تعبیر محاسبه از آن یاد شده است.

هر مجاهدی برای کسب موفقیت و رشد در مسیر مجاهدت و دوری از تنبلی نیاز به محاسبه عملکرد خود و ارزیابی آن دارد.

امام رضا علیه السلام می‌فرمایند:
«مَن حاسَبَ نَفسَهُ رَبَحَ و َمَن غَفَلَ عَنهَا خَسِر؛
آن کسی که نفسش را محاسبه کند، سود برده است و آن کسی که از محاسبه نفس غافل بماند، زیان دیده است.»
[نهج البلاغه، ص ۵۰۶]

همچنین امام کاظم علیه السلام می‌فرمایند:
«لَیْسَ مِنّا مَنْ لَمْ یُحاسِبْ نَفْسَهُ فی کُلِّ یَوْمٍ فَاِنْ عَمِلَ خَیْرا اسْتَزادَ اللّه َ مِنْهُ وَ حَمِدَ اللّه َ عَلَیْهِ وَ اِنْ عَمِلَ شَیْئا شَرّا اسْتَغْفَرَ اللّه َ وَ تابَ اِلَیْهِ؛
از ما نیست کسی که هر روز اعمال خود را محاسبه نکند تا اگر نیکی کرده از خدا بخواهد بیشتر نیکی کند و خدا را بر آن سپاس گوید و اگر بدی کرده از خدا آمرزش بخواهد و توبه نماید.»
[الاختصاص ص ۲۶ و ص ۲۷]

ج: ناامید نشدن از شکست‌ها و مغرور نشدن به پیروزی‌ها

سومین نکته در این مرحله، مغرور نشدن به موفقیت‌ها و ناامید نشدن از شکست‌ها است. انسانی که قصد دارد با «سبک زندگی مجاهدانه» زندگی کند باید در مشکلات و سختی‌ها به لطف و عنایت الهی امیدوار باشد و دست از تلاش و کوشش نکشد.

چه بسیار مردمی که به دلیل در نظر نگرفتن وعده‌ها و سنت‌های الهی، دست از کار و تلاش کشیدند، راحت طلبی را برگزیدند و از رسیدن به اهداف بلندشان منصرف شدند.

امام حسین علیه السلام با تکیه به همین وعده‌ها و سنت‌های [۲] الهی بود که پا در کار زار کربلا گذاشت و نتیجه آن شد که:
«إِنَ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَد؛
همانا در قتل حسین علیه السلام حرارتی در قلوب مومنین است که هیچ‌گاه سرد نمی‌شود.» [مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ۱۰، ۳۱۸، ۴۹]

پیروزی سیدالشهدا علیه السلام با تکیه به سنت‌های الهی بود نه جنگ و غلبه بر دشمن.

از طرفی خودباوری بیش از اندازه و غرور، سبب کوتاهی و کم کاری می‌شود. چون انسان خود را مستغنی و بی‌نیاز می‌بیند و در این حالت نیازی به تلاش و فعالیت احساس نمی‌کند.

در این حالت باید با یادآوری خداوند که «فعّال لما یشاء» است بدانیم بدون عنایت او موفقیتی نیست و هر چه داریم از لطف اوست. لذا می‌بینیم وقتی خبر موفقیت بزرگ رزمندگان اسلام در باز پس گیری شهر خرمشهر را به حضرت امام رحمت‌الله علیه می‌دهند، ایشان برای این که رزمندگان و مردم را متوجه قدرت الهی بکنند در جمله‌ای حکیمانه می‌فرمایند: «خرمشهر را خدا آزاد کرد.»

این همان درسی است که امام حسین علیه السلام در لحظه لحظه عاشورا به ما دادند و در سخنان و خطبه‌ها بر آن تاکید داشتند.

[۱] در آیات قرآن به هشت ناظر الهی اشاره شده است: خدا، پیامبر، امامان، زمین، زمان، ملائک، شهدا، جوارح

[۲] برخی از سنت‌های الهی که در قرآن به آن اشاره شده است:
-محمد، ۷. ان تنصر الله ینصرکم و یثبت اقدامکم.
-انفال، ۲۹. ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا.
-طلاق، ۲. و من یتق الله یجعل له مخرجا.
-حجر، ۹. انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون