اي خدا مرا در اين روز از آنان که بر تو توکل کنند
و نزد تو فوز و سعادت يابند قرار ده
و مرا از آنان که مقربان درگاه تو باشند قرار ده
به حق احسانت اي منت‌هاي آرزوي طالبان.
به گزارش عصر امروز در دعاي روز دهم مــاه مبــارک رمضــان مــي خوانيــــم:
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِينَ عَلَيْکَ
وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْفَائِزِينَ لَدَيْکَ
وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ إِلَيْکَ
بِإِحْسَانِکَ يَا غَايَةَ الطَّالِبِين
اي خدا مرا در اين روز از آنان که بر تو توکل کنند
و نزد تو فوز و سعادت يابند قرار ده
و مرا از آنان که مقربان درگاه تو باشند قرار ده
به حق احسانت اي منت‌هاي آرزوي طالبان.
**شـــرح فــرازهاي دعــــــا**
آيت الله مجتهدي تهراني (ره) در شرح دعاي روز نهم ماه مبارک رمضان آورده است:
*درخواست توکل از خـــدا
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِينَ عَلَيْکَ
خدايا من را در ماه رمضان از کساني قرار ده که اهل توکل به تو هستند، چشمم به دست اين و آن نباشد؛ چقدر خوب است که انسان توکل داشته باشد و اهل توکل باشد.
ارزش توکل به خداوند
همان‌طور که مي‌دانيم تمام امور دنيا و آخرت و هرچه در عالم وجود دارد به امر خداوند کار مي‌کند؛ ”إِنَّ الأَمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ”(آل عمران ، ۱۵۴) يعني ”به درستي که تمام امور به فرمان خداوند است” و تمام کليدهاي غيب نزد اوست ”وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ”(انعام ،۵۹) يعني ”و کليد خزائن غيب نزد خداوند است (که) کسي جز خدا بر آن آگاه نمي‌باشد” و هر گاه اراده الهي اقتضا کند که امري صورت پذيرد بدون هيچ درنگي صورت خواهد گرفت ”وَإِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ کُن فَيَکُونُ”(بقره ،۱۱۷) يعني ”هنگامي که (خداوند) اراده امري را کند به محض آنکه بگويد موجود باش، پس موجود خواهد شد” و همه عالم فرمان بردار ذات اقدس اويند ”بَل لَّهُ مَا فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ کلٌُّ لَّهُ قَنِتُونَ”(بقره ،۱۱۶) يعني ”بلکه هرچه در زمين و آسمان است ملک خداوند است و همه فرمان بردار اويند” پس با توجه به اين آيات در مي‌يابيم که انسان در هر کاري که مي‌خواهد انجام دهد بايد به خداي (قادر و متعال) که خالق و آفريدگار اوست توکل کند چرا که امير مؤمنان حضرت علي عليه‌السلام فرمودند: ”من توکل عليه کفاه و من ساله اعطاه و من اقرضه قضاه و من شکر جزاه”(نهج البلاغه) يعني ”هر کس بر او توکل کند او را کفايت نمايد و هر کس از او بخواهد مي‌پردازد و هر کس براي خدا به محتاجان قرض دهد وامش را بپردازد و هرکس او را سپاس گويد پاداش نيکو دهد” و خداوند (عزوجل) نيز در قرآن مي‌فرمايد: ”فاذا عزمت فتوکل علي الله ان الله يحب المتوکلين” يعني ”پس هنگامي که اراده نمودي (که کاري را انجام دهي) پس بر خداوند توکل نما (که) همانا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد” که ما نيز از خداوند مي‌خواهيم در اين روز ما را از توکل کنندگان واقعي به ذات اقدس قرار دهد...
توکل در قرآن
قرآن مجيد در موارد متعددي توکل بر خدا را از ويژگي‌هاي افراد با ايمان مي‌داند و مي‌فرمايد: و علي الله فتوکلوا ان کنتم مومنين (سوره‌ي مائده, آيه‌ي ;۲۳ سوره‌ي توبه, آيه‌ي ۵۱); بر خدا توکل کنيد اگر ايمان داريد.
و علي الله فليتوکل المومنون(سوره‌ي آل عمران, آيه‌ي۱۲۲); افراد با ايمان بايد تنها بر خدا توکل کنند.
تـــوکل چيست؟
پيامبر گرامي اسلام(ص) تفسير توکل را از جبرئيل سوال کرد, جبرئيل گفت: معناي توکل اين است که انسان يقين کند به اينکه سود و زيان, و بخشش و حرمان به دست مردم نيست و بايد از آن‌ها نااميد بود و اگر بنده‌اي به اين مرتبه از معرفت برسد که جز براي خدا کاري انجام ندهد و جز او به کسي اميدوار نباشد و از غير او نهراسد و غير از خدا چشم طمع به کسي نداشته باشد, اين همان توکل بر خدا است.( مجلسي, محمد باقر, بحارالانوار, ج ۶۸, ص ۱۳۸, ح ۲۳)
شخصي به نام حسن بن جهم مي‌گويد: خدمت امام هشتم (ع) رسيدم و عرض کردم: جانم به فدايت, حد و مرز توکل چيست؟
فقال لي ان لا تخاف مع الله احدا(همان); فرمود: توکل آن است که با اتکاي به خدا از هيچ کس نترسي....
وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْفَائِزِينَ لَدَيْکَ
خدايا من را از رستگاران قرار بده ؛ نه از اهل شقاوت
*فائزين چه کساني هستند؟
فائز به معناي سعادتمند است که به کسي گويند که خداوند او را به واسطه عمل به دستوراتش به رحمتش وارد کرده و از عذابش دور ساخته است چنانچه در قرآن مي‌فرمايد: ”قُلْ إِنِّيَ أَخَافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ”(انعام ،۱۵) يعني ”بگو که از عذاب روز عظيم (يعني قيامت) مي‌ترسم که معصيت پروردگارم را انجام دهم” و در آيه بعد مي‌فرمايد: ”مَّن يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ” (انعام ،۱۶) يعني ”کسي که از عذاب روز قيامت در امان بماند و از او عذاب برداشته شود پس به تحقيق به رحمت الهي وارد شده است که اين سعادتمندي آشکار است” و آنان که از معصيت پروردگار خويش اجتناب مي‌کنند يقيناً خداوند از آنان راضي است که اين رضايت سرچشمه از رضايت مخلوق به قضا و قدر پروردگار است به طوري که خداوند در قرآن مي‌فرمايد: ”خداوند از ايشان راضي است و آنان از خداوند راضيند که اين رستگاري و سعادتمندي بزرگ است” که ما نيز از خداوند مي‌خواهيم در اين روز ما را از کساني قرار دهد که به فوز عظيم دست يافته‌اند...
وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ إِلَيْکَ
خدايا من را از مقربين در گاهت قرار بده؛ خدا نکند طوري زندگي کنيم که خدا به ما بگويد تو بنده من نيستي و ما را از درگاه ربوبي خودش دور کند و بگويد برو ؛ گاهي پدر به فرزند نا صالح خود مي‌گويد ؛ برو تو ديگر فرزند من نيستي خدا هم گاهي به بنده خودش که غرق در معاصي شده است مي‌گويد : از درگاه من دور شو که ديگر تو بنده من نيستي ! خدا کند که خدا به ما بگويد، تو بنده من هستي.
*تقوا موجب تقرب به ذات اقدس الـــهي
کساني که به خداوند نزديکترند و در پيشگاه او آبرومندند که تقواي الهي را پيشه کنند چرا که ”ان اکرمکم عند الله اتقکم” خداوند در قرآن مي‌فرمايديعني ”به درستي که گرامي‌ترين شما نزد پروردگار تقوا پيشه ترين شماست” و اگر به واژه رسول ”اکرم” صلي الله عليه و آله توجه کنيم و آيه ”ولکم في رسول الله اسوه حسنه” يعني ”و براي شما در رسول خدا الگويي نيکو است” را در نظر بگيريم مي‌توانيم دريابيم که کساني که مي‌خواهند نزد خداوند آبرويي پيدا کرده و مقرب درگاه او گردند با توجه به آيه ”اي کساني که ايمان آورده‌ايد تقواي الهي را پيشه کنيد و براي (رسيدن به خداوند) و آمدن به سوي او وسيله‌اي بيابيد” بايد به آيه ”اطيعوالله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منکم” يعني ”خداوند و رسولش و برگزيدگان از ايشان (يعني اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام) را اطاعت نماييد” عمل نموده تا بتوانند جزء کساني قرار گير که مقرب درگاه الهي هستند. پس ما نيز از خداوند مي‌خواهيم به حق لطف و احسانش ما را جزء کساني قرار دهد که مقرب درگاه اويند.
بِإِحْسَانِکَ يَا غَايَةَ الطَّالِبِين
به حق احسانت خواسته‌هاي من را اجابت کن؛ اي کسي که غايت طالبين تويي! انسان وقتي از همه جا نا اميد مي‌شود، آخر کار در خانه خدا مي‌رود و آن وقت دعا مستجاب مي‌شود.
*راه شناخت استجابت دعـــــا
اگر مي‌خواهي بداني دعايت مستجاب مي‌شود يا نه !؟ به دلت مراجعه کن اگر ديدي در گوشه دلت به کسي غير از خدا هم اميدواري بدان که دعايت مستجاب نمي‌شود ولي اگر از همه نا اميدي و چشم دلت دست به دامن الهي است بدان که دعاي تو مستجاب شده است . در حديث آمده است که به عزت و جلالم قسم من قطع مي‌کنم اميد کسي را که به غير من اميد دارد. (کافي ج : ۲ ص : ۶۶ )
**نـماز سفــارش شــده در روز دهم مــــاه رمضــان
علامه مجلسى رحمه الله عليه در زادالمعاد در فصل آخر اعمال ماه رمضان؛ نماز روزهاي ماه رمضان به شرح زير نوشته است:
نمازشب يازدهم, دو رکعت,در هر رکعت حمد و بيست بار انااعطيناک الکوثر.
**اعمــال مشتــرک اين مــاه پــر فيــض**
نخست:اعمــالى است که در هــر شب و روز اين مــاه به جــاآورده مى شــود
۱. بعد از هر فريضه قرائت دعاي اللهم ارزقني حج بيتک الحرام في عامي... مستحب است.
سيد بن طاوس از حضرت امام جعفر صادق و امام موسى کاظم ـ عليهماالسلام ـ روايت کرده که فرمودند: پس از هر نماز در ماه رمضان دعاي ذيل را بخوانيد:
اَللّـهُمَّ ارْزُقْني حَجَّ بَيْتِکَ الْحَرامِ فِي عامي هذا وَفي کُلِّ عامٍ ما اَبْقَيْتَني في يُسْرٍ مِنْکَ وَعافِيَةٍ، وَسَعَةِ رِزْقٍ، وَلا تُخْلِني مِنْ تِلْکَ الْمواقِفِ الْکَريمَةِ، وَالْمَشاهِدِ الشَّريفَةِ، وَزِيارَةِ قَبْرِ نَبِيِّکَ صَلَواتُکَ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَفي جَميعِ حَوائِجِ الدُّنْيا وَالاَْخِرَةِ فَکُنْ لي، اَللّـهُمَّ اِنّي اَساَلُکَ فيـما تَقْضي وَتُقَدِّرُ مِنَ الاََمْرِ الَْمحْتُومِ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضاءِ الَّذي لا يُرَدُّ وَلا يُبَدَّلُ، اَنْ تَکْتُبَني مِنْ حُجّاجِ بَيْتِکَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْيُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئاتُهُمْ، واجْعَلْ فيـما تَقْضي وَتُقَدِّرُ، اَنْ تُطيلَ عُمْري، وَتُوَسِّعَ عَلَيَّ رِزْقي، وَتُؤدِّي عَنّي اَمانَتي وَدَيْني آمينَ رَبَّ الْعالَمين
خدايا! در اين سال و هر سال، تا زمانى که عمرم باقى است و در آسايش و گشايش روزى به سر مى برم، زيارت خانه ات ـ بيت الحرام ـ را نصيبم گردان. و مرا از درک موقف هاى گرامى و ديدن مکان هاى شريف و زيارت قبر پيغمبرت ـ که درودت بر او و آلش باد ـ محروم مکن.
و در برآوردن جميع احتياجات دنيا و آخرتم يارىام کن. اى خدا! از تو درخواست مى کنم هر آنچه از قضا و قَدَرت را که در شب قدر حتمى قرار دادى و ديگر برگشت و تغييرى نمى پذيرد، مرا از حجاج بيت الحرامت قرار دهى. حاجيانى که حجشان پسنديده، سعيشان پذيرفته، گناهانشان آمرزيده و اعمال بدشان بخشيده شده است. و عمر طولانى در راه بندگى ات و روزىام را فراوان قرار ده و امانت ها و قرضم را ادا فرما.
۲. بعد از هر فريضه، مستحب است خواندن دعاي ياعليُ ياعظيمُ ياغفورُ يارحيمُ انت الرَّبُّ العظيم.
يا عَلِيُّ يا عَظيمُ، يا غَفُورُ يا رَحيمُ، اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظيمُ الَّذي لَيْسَ کَمِثْلِهِ شَيءٌ وَهُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ، وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَکَرَّمْتَهْ، وَشَرَّفْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ، وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذي فَرَضْتَ صِيامَهُ عَلَيَّ، وَهُوَ شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذي اَنْزَلْتَ فيهِ الْقُرْآنَ، هُدىً لِلنّاسِ وَبَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانَ، وَجَعَلْتَ فيهِ لَيْلَةَ الْقَدْرِ، وَجَعَلْتَها خَيْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، فَيا ذَا الْمَنِّ وَلا يُمَنُّ عَلَيْکَ، مُنَّ عَلَيَّ بِفَکاکِ رَقَبَتي مِنَ النّارِ فيمَنْ تَمُنَّ عَلَيْهِ، وَاَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ
اى خداى بلند مقام, اى بزرگوار, اى آمرزنده,اى مهربان! تويى خداى بزرگ که هيچ مانندى ندارد و به گفتار و کردار خلق شنوا و بينا است. و اين ماهى که مقامش را بلند گردانيدى و بر ديگر ماه ها کرامت و شرافت بخشيدى, و روزه اش را بر من واجب گردانيدى, ماه رمضان است.
ماهى که در آن قرآن را براى راهنمايى مردم و نشان دادن راه هدايت و جدا نمودن حق از باطل فرو فرستادى و شب قدر را در اين ماه مقرر داشتى و نيز آن شب را بر هزار ماه برترى دادى; پس اى خداى صاحب منت که هيچ کس بر تو منت ندارد, در ميان آن همه بندگانت که منت گزارده اى بر من منت گزار و از آتش دوزخ نجات بخش و به بهشت هميشگى داخل گردان! به حق رحمت بى پايانت اى مهربان ترين مهربانان
۳.بنا بر فرمايش حضرت ختمي مرتبت، هرکس دعاي اللهم ادخل علي اهل القبور... را بعد از هر نماز واجب بخواند حقتعالي گناهان او را ميآمرزد.
اَللّـهُمَّ اَدْخِلْ عَلى اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّـهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقيرٍ، اَللّـهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائِعٍ، اَللّـهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْيانٍ، اَللّـهُمَّ اقْضِ دَيْنَ کُلِّ مَدينٍ، اَللّـهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، اَللّـهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَريبٍ، اَللّـهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسيرٍ، اَللّـهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمينَ، اَللّـهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَريضٍ، اللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّـهُمَّ غَيِّر سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ، اَللّـهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَيءٍ قَديرٌ
اى خدا تو بر اهل قبرها نشاط و شادمانى عطا کن؛ فقيران را بى نياز گردان؛ خدايا گرسنگان را سير گردان؛ برهنگان را لباس بپوشان؛ خدا بدهى برهکاران را ادا فرما؛ سوگواران را دل شاد ساز؛ خدايا هر غريبى را به وطن باز رسان؛ هر اسيرى را آزادى بخش؛ خدايا فسادگران در کار مسلمانان را اصلاح فرما؛ بيماران را شفا عنايت کن؛ اى خدا به غناى خود جلو فقر ما را ببند؛ بدى هاى ما را به خوبى صفات خودت تغيير ده؛ خدايا ديَن ما را ادا فرما و نادارى ما را به دارايى و بى نيازى بدل گردان که تو بر هر چيز توانايى
۴. بهترين اعمال شبها و روزهاي ماه مبارک رمضان قرائت قرآن است.
۵. در ماه مبارک رمضان هر سه روز يک ختم قرآن سنّت ميباشد.
۶.در اين ماه دعا، صلوات، استغفار و لاالهالاالله بسيار بايد گفت.
(مفاتيح الجنان/ ۳۵۶ الي ۳۵۸)
دوم: کـارهـايى که در شب هـاى ماه رمضـان بايـد به جـاآورد
۱.افطار مستحب است بعد از نماز, صورت گيرد; مگر آن که ضعف بر او غلبه کرده باشد يا جمعى منتظر باشند
۲.با چيز پاکيزه و حلال و به دور از شبهات افطار نمايد. و بهتر آن است که با خــرمــاى حــلال افطار کند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد. اگر با خرما، آب، رطب، شير، حلوا، نبات و با آب گرم، و يا هر کدام از اين ها افطار کند، نيز خوب است.
۳.هنگام افطار دعاهاى وارده در اين باره را بخواند؛از جمله آن که بگويد:
اللهم لک صمت و على رزقک افطرت و عليک توکلت
خدايا براى تو روزه گرفتم و با روزى تو افطار مى کنم و بر تو توکل دارم. تا خدا ثواب هر کسى را که در اين روز روزه داشته است، به او عطا کند، و اگر دعاى اللهم رب النور العظيم را که سيد و کفعمى روايت کرده اند بخواند، فضيلت بسيار يابد.
و روايت شده که حضرت امير المومنين على (عليه السلام) هر گاه مى خواست افطار کند مى گفت:
بسم الله; اللهم لک صمنا و على رزقک افطرنا, فتقبل منا انک السميع العليم.
به نام خدا. خدايا براى تو روزه گرفتيم و به روزى تو افطار کرديم؛ پس از ما قبول کن، زيرا که تو شنواى دانايى.
۴.هنگام لقمه اول بگويد:
بسم الله الرحمن الرحيم; يا واسع المغفرة اغفر لى
به نام خداوند بخشاينده مهربان؛ اى که آمرزش باو گسترده است, بيامرز مرا. تا خدا او را بيامرزد
و در روايت آمده است که در آخر هر روز از روزهاى ماه رمضان، خدا هزار هزار کس را از آتش جهنم آزاد مى کند؛ پس از حق تعالى بخواه که تو را يکى از آن ها قرار دهد.
۵.در وقت افطار ســوره قــدر بخواند.
۶.در وقت افطــار صدقـه بدهد و سپس روزه داران را افطار دهد؛ اگر چه به چند دانه خرما يا شربتى آب باشد.
و از حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) روايت شده کسى که روزه دارى را افطار دهد, مثل اجر آن روزه دار براى وى خواهد بود; بدون آن که چيزى از آن کم شود. و نيز از آنِ او خواهد بود ثواب کار نيکويى که به جا آورد آن افطار کرده که فرمود: مومنى که لقمه اى را در ماه رمضان به مومنى بدهد، حق تعالى براى او اجر کسى را مى نويسد که سى بندهء مومن آزاد کرده باشد و نيز از آن او است نزد حق تعالى يک دعاى پذيرفته شده.
۷. در هر شب خواندن هزار مرتبه انا انزلناه آمده است.
۸.اگر ممکن باشد در هر شب صد مرتبه حم دخان را بخواند.
۹.در هر شب از ماه رمضان دعاى افتتاح بخواند.
۱۰. در روايت آمده که هر کس در هر شب از ماه رمضان سوره انا فتحنا را در نماز مستحبى بخواند آن سال حفاظت مى گردد. و از اعمالى که مستحب است در شب هاى ماه رمضان به جا آورده شود، خواندن هزار رکعت نماز در سرتاسر اين ماه است.و اين مطلب را عالمان بزرگ و فقيهان وارسته در کتاب هاى خود اشاره کرده و نوشته اند.
(مفاتيح الجنان /۳۶۰ الي ۳۶۱)
ســوم: کارهاى مربوط به سحرهاى ماه مبارک رمضان است و آن چند کار است
۱.سحرى خوردن, و سحرى را ترک نکند, اگر چه با يک دانه خرماى يا يک ليوان آب باشد. و بهترين سحرها سويق يعنى قاووت و خرما است. و در خبر آمده که حق تعالى و ملائکه صلوات مى فرستند بر کسانى که در سحرها استغفار مى کنند، و سحرى مى خورند.
۲.سوره انا انزلناه در وقت سحرها بخواند، که هر کس اين سوره را در وقت افطار کردن و سحر بخواند گويى ثواب کسى را دارد که در راه خدا در خون خود بغلتد.
۳.بخواند دعاى شريفى را که از حضرت امام رضا(عليه السلام) نقل شده که فرموده اند: اين دعايى است که حضرت امام محمد باقر(عليه السلام) در سحرهاى ماه رمضان دعــاى سحــر مى خواندند.
۴.قرائت دعاي «اللهم اني اسئلک من بهائک بِاَبْهاهُ و کل بهائک بَهِيٌّ... » در سحرهاي ماه مبارک رمضان
۵.خواندن دعاي پر فيض ابوحمزه ثماني در سحرهاي ماه مبارک رمضان
(مفاتيح الجنان / ۳۷۳ الي ۳۷۶)
