به گزارش
سرویس فرهنگ و جامعه عصر امروز تأکید بر دو قید اقدام و عمل در نامگذاری امسال، به هیچ وجه به منزله این نیست که در شناخت ابعاد مختلف مترتب بر اقتصاد مقاومتی، مرحله تحلیل و تبیین و اقناع طی شده است و باید وارد مرحله بعدی یعنی عملیاتی ساختن اقتصاد مقاومتی شد. این تصور اشتباه است. چه اینکه شناخت و فهم درست از هر ایده و پدیده ای، مقدمه تعامل با آن است و لذا تبیین دقیق ایده اقتصاد مقاومتی، موضوعی مستقل و قابل تفکیک از اجرایی نمودن آن نیست و اتفاقاً مسکوت ماندن موضوع و کم کاری در این زمینه خود گواهی است بر عدم شناخت دقیق موضوع و عدم وقوف بر ضرورت ها و الزامات آن.
آنچه که از این تأکید رهبری قابل درک می باشد این است که نباید در مرحله شعار و تحلیل متوقف ماند.
به عبارت دیگر در عین ضروری بودن تحلیل و تبیین دقیق موضوع و شناساندن و معرفی نمودن مختصات و مشخصات و ویژگی ها و ضرورت های اقتصاد مقاومتی و الزامات آن، باید در زمان مناسب، از این مرحله عبور نمود و الا توضیح چند ماهه و چند ساله در ارتباط با اقتصاد مقاومتی و تبلیغات شعار گونه و فاقد پیامدهای اجرایی، چه بسا در بلند مدت خود موجب نقض غرض شده و نادانسته و ناخواسته به مثابه دامی محکم در مسیر اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی قرار گیرد.
یکی از اشتباهات مرسوم در توصیف اقتصاد مقاومتی آن است که این ایده
” یکی از اشتباهات مرسوم در توصیف اقتصاد مقاومتی آن است که این ایده را به مثابه توصیه به ایجاد حصار پیرامون کشور و قطع مناسبات تجاری با دنیای خارج معنی می نمایند “
را به مثابه توصیه به ایجاد حصار پیرامون کشور و قطع مناسبات تجاری با دنیای خارج معنی می نمایند و در استدلال در مورد این اشتباه بزرگ، تأکید چند باره مقام معظم رهبری بر اقتصاد درون گرا و توجه به امکانات و توانایی های داخلی را به عنوان شاهد برداشت خود از موضوع، مطرح می سازند.
حقیقت آن است که نیازهای فراوان و متنوع جوامع امروزی و مناسبات چند وجهی کشورها و ملت ها با یکدیگر، اساساً کمترین تصور در مورد قطع مناسبات با دیگر کشورها و در عین حال امکان ادامه زندگی مناسب و مطمئن را منتفی می نماید. در دنیای چند قرن گذشته و در جوامع بدوی مبتنی بر اقتصاد کشاورزی نیز هیچ مجال و کمترین احتمال و امکانی برای فکر کردن در این مورد وجود نداشته است و لذا طرح این توهم به عنوان شاکله اقتصاد مقاومتی، نمایانگر عدم درک مناسب از آرمان والای این ایده مبارک است.
در نقطه مقابل، اقتصاد مقاومتی بر تعامل و حفظ و ارتقاء مناسبات بازرگانی با دیگر کشورها تأکید دارد و تأکید دارد که بدون وجود مناسبات مورد نظر، زمینه های تبلور و پویایی اقتصاد مقاومتی به شدت محدود خواهد شد.
اما نکته اساسی در اقتصاد مقاومتی آن است که اقتصاد ملی باید با توجه به امکانات و قابلیت های داخلی و به میدان آمدن همه افراد و به فعل درآوردن تمام توانایی های بالقوه، به آن درجه از رشد و شکوفایی نائل گردد که در برابر اقتصادهای فرامرزی، حرفی برای گفتن و ارکان محکمی برای رقابت و ایستادگی داشته باشد.
لزوم پرهیز از گرفتار آمدن در اشتباهات مشابه ایجاب می نماید تا اهل فن و صاحب نظران و به طور مشخص آگاهان امور اقتصادی و اساتید بازرگانی و تجارت بین الملل و جامعه شناسان با گرایش اقتصادی، ابعاد
” نکته اساسی در اقتصاد مقاومتی آن است که اقتصاد ملی باید با توجه به امکانات و قابلیت های داخلی و به میدان آمدن همه افراد و به فعل درآوردن تمام توانایی های بالقوه، به آن درجه از رشد و شکوفایی نائل گردد که در برابر اقتصادهای فرامرزی، حرفی برای گفتن و ارکان محکمی برای رقابت و ایستادگی داشته باشد. “
و اجزاء اقتصاد مقاومتی را به خوبی ترسیم نمایند و در مورد ویژگی های آن و همچنین پیرامون زمینه ها و دلایل رویکرد به سمت این الگو، توضیح دهند. البته توجه به نظر موافقان و همسویان با ایده اقتصاد مقاومتی، به هیچ وجه نباید موجب محدود شدن اظهار نظر و ابراز دیدگاه کسانی شود که به هر تقدیر نسبت به کلیت ایده و یا چگونگی اجرای آن نقد دارند؛ بشود. برآیند اظهار نظرات متفاوت در این خصوص، راه را برای اجرای سریع تر و موفق تر آن بیش از پیش هموار خواهد ساخت.
در این مجال، امکان اشاره به تمام ویژگی های سلبی و ایجابی اقتصاد مقاومتی وجود ندارد و پرداختن به همه آنچه که از حیث نظری و عملی به اقتصاد مقاومتی مربوط می شود؛ شایسته فراهم آمدن زمان لازم و محل مناسب و بهره مندی از مشارکت اساتید برجسته مرتبط با موضوع است. اما در این مختصر و با توجه به محدودیت ها و حوصله مخاطب، صرفاً می توان برخی کلیات را مورد اشاره قرار داد و نظری و گذری داشت به فهرست اهم نکات مرتبط با بحث:
-اقتصاد مقاومتی یک سیاست پایدار است اما به هیچ وجه امری سیاسی تلقی نمی گردد. به این معنی که تغییر دولت ها و اشخاص نباید در طرح ها و اقدامات مرتبط با آن، کمترین تغییری ایجاد نماید.
-مخاطب اقتصاد مقاومتی نه فقط دولت و نه فقط حکومت و قوای سه گانه و ارکان و نهادهای نظام که تمام موجودیت ملی و همه مردم و تمام ایرانیان را شامل می گردد. به عبارت روشن تر، هر ایرانی در هر کجا که باشد و دارای هر نقش اجتماعی وهر سمت اجرایی که باشد و از نظر سیاسی هر دیدگاه و سلیقه ای که داشته باشد؛ مخاطب اقتصاد مقاومتی و مجری بخشی از اقتصاد مقاومتی شناخته می شود .
-کشف و به منصه ظهور درآوردن امکانات و استعدادها و توانایی های مغفول مانده و به فعلیت درآوردن همه آنچه که در کشور وجود دارد، نیروی محرک اقتصاد مقاومتی می باشد.
-تغییر الگوی مصرف، اجتناب از اسراف، و توجه به صرفه جویی و حفظ منابع و پرهیز از تجمل گرایی، موجب اجرای کم هزینه اقتصاد مقاومتی و استقامت در برابر دشواری
” اقتصاد مقاومتی یک سیاست پایدار است اما به هیچ وجه امری سیاسی تلقی نمی گردد. به این معنی که تغییر دولت ها و اشخاص نباید در طرح ها و اقدامات مرتبط با آن، کمترین تغییری ایجاد نماید. “
های اولیه ناشی از این رویکردخواهد شد.
-توجه به تولید ملی و استفاده از تولیدات داخلی، موجب حفظ و افزایش فرصت های شغلی خواهد شد. در این خصوص باید در فرهنگ عامه استفاده از محصولات داخلی، یک ارزش مهم تلقی شود. نمی توان برخی و بلکه بسیاری از کاستی ها در تولیدات داخلی و به ویژه در محصولات صنعتی را انکار نمود و این کاستی ها را از زمینه های رویکرد مردم به محصولات مشابه خارجی ندانست اما در کنار آن لازم است به این واقعیت تاریخی نیز توجه نمود که رفع ایراد ها و ارتقاء کیفیت محصولات و افزایش قدرت رقابت تولیدات، آرزویی است که در گذر زمان و از رهگذر حفظ و افزایش سطح تولید، بدست خواهد آمد.
این مسیر قبلاً و از سوی کشورهایی که امروز قدرت های برتر اقتصاد جهان شناخته می شوند طی شده است و مردم این کشور ها نیز در عین نارضایتی از محصولات داخلی و در عین وجود تولیدات برتر خارجی اما به منظور حمایت از تولید داخلی و حمایت از اشتغال فرزندان خود و به امید تقویت اقتصاد بومی در برابر رقبای خارجی، تولیدات بومی و محصولات داخلی را بر انواع محصولات پر زرق و برق خارجی ترجیح داده اند و این اراده ملی، رمز ارتقاء و بهبود کیفیت تولیدات آنها گردیده است.
درست در زمانی که با تبلیغات فراوان در ایران برای نخریدن خودروهای داخلی کمپین به راه افتاده بود؛ در هندوستان کمپینی تحت عنوان " محصولات خود را جهانی سازیم " تشکیل شده بود و نخست وزیر محترم هندوستان با هوشمندی و با درک ضرورت و نتایج کار، شخصاً به عضویت این کمپین درآمدند. طبیعی است هنگامی که محصولات یک کشور با بی میلی و عدم استقبال و حتی با تحریم مردم همان کشور مواجه شود، نمی توان انتظار داشت در دیگر کشورها از این محصول استقبال شود و با فروش و
” درست در زمانی که با تبلیغات فراوان در ایران برای نخریدن خودروهای داخلی کمپین به راه افتاده بود؛ در هندوستان کمپینی تحت عنوان " محصولات خود را جهانی سازیم " تشکیل شده بود و نخست وزیر محترم هندوستان با هوشمندی و با درک ضرورت و نتایج کار، شخصاً به عضویت این کمپین درآمدند. “
صادرات بیشتر و افزایش تولید، سرمایه لازم برای هزینه نمودن در مسیر ارتقاء کیفیت فراهم گردد.
-افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها در تولید انواع محصولات صنعتی و کشاورزی و عمرانی و نیز ارائه خدمات فنی و مهندسی از دیگر مشخصه های اقتصاد مقاومتی شناخته می شود.
-ارتقاء کیفیت و در حقیقت افزایش مزیت های ترجیحی و افزایت قدرت رقابتی محصولات داخلی، ویژگی دیگر اقتصاد مقاومتی است.
-اصلاح ساختار بروکراسی و دستگاه اجرایی کشور و کوچک تر نمودن دیوان سالاری دولتی و توسعه زمینه های فعالیت بخش های غیر دولتی، ویژگی دیگر اقتصاد مقاومتی است.
-افزایش سهم مالیات در بودجه، از دیگر مواردی است که می توان به عنوان مشخصه اقتصاد مقاومتی از آن یاد کرد.
-تأمین هرچه بیشتر نیازهای اساسی کشور و به ویژه مواد غذایی و کاستن از وابستگی به دیگر کشور ها در این زمینه، از اهداف اقتصاد مقاومتی شناخته می شود .
-کاستن از وارد نمودن کالاهای مصرفی و غیر سرمایه ای .
-توجه بیش از پیش به فناوری های بومی.
-توجه به بخش معدن و افزایش سهم فرآورده های معدنی در سبد صادراتی کشور .
-شناخت زمینه های قاچاق کالا و توجه به امر مبارزه با قاچاق و توجه به توصیه قبلی رهبری در این زمینه دایر بر مبارزه با قاچاق تا بازار و فروشگاه های عرضه کننده کالای قاچاق.
-کاستن از سهم درآمد های نفتی در بودجه جاری و محدود کردن فروش نفت و به طور مشخص خام فروشی نفت به منظور تأمین هزینه های جاری، مشخصه دیگر اقتصاد مقاومتی است.
-توجه بیشتر به تحقیق و پژوهش و در نظر گرفتن سهم شایسته در بودجه برای فعالیت های تحقیقاتی و حمایت جدی و واقعی از نخبگان علمی کشور و حمایت از تشکل های دانش بنیان، در اقتصاد مقاومتی مورد توجه خاص قرار دارد.
-هماهنگی و همپوشانی و افزایش همکاری میان دانشگاه و صنعت، ویژگی دیگر اقتصاد مقاومتی است.
- تغییر تراز تجاری به سود ایران در مناسبات تجاری با دیگر کشورها از اهداف مهم اقتصاد مقاومتی است.
اشاره شد که اقتصاد
” اشاره شد که اقتصاد مقاومتی سیاست است اما سیاسی نیست. لازم است خاطر نشان شود که اقتصاد مقاومتی و اشارات مقام معظم رهبری در این خصوص برگرفته از نیاز عینی جامعه و مبتنی بر رهنمود قران کریم است. “
مقاومتی سیاست است اما سیاسی نیست. لازم است خاطر نشان شود که اقتصاد مقاومتی و اشارات مقام معظم رهبری در این خصوص برگرفته از نیاز عینی جامعه و مبتنی بر رهنمود قران کریم است. نیاز عینی است اگر در خواسته هایی که از سوی مردم مطرح می گردد، دقت شود. به طور مثال در مصاحبه هایی که قبل از انتخابات اخیر مجلس با مردم و طبقات مختلف اجتماعی انجام گرفت و در بیان انتظار مردم از نمایندگان مجلس، خواسته مردم اغلب رنگ اقتصادی داشت و مردم عموماً ضرورت کاهش گرانی ها، ایجاد اشتغال، رفع رکود و تورم و مواردی از این قبیل را مطرح ساختند. تأکید مقام معظم رهبری بر این مسائل، گویای آگاهی از خواست مردم و توجه ایشان در محقق شدن انتظارات مردم است.
توجه مقام معظم رهبری مبتنی بر آموزه های قران کریم است، آنجا که می فر ماید: لیس للانسان الا ما سعی و نیز آنجا که فرموده است: لایکلف الله نفساً الا وسعها. مفهوم این آیات در حوزه اقتصاد آن است که انسان بدون زحمت و تلاش عاقلانه، بهره و دستاوردی نخواهد داشت. و انسان باید از قابلیت ها و توانایی های خود باید برای شکوفایی و آرامش و آسایش خود استفاده نماید.
در مورد اقتصاد مقاومتی و دلیل توجه خاص مقام معظم رهبری به آن، گفتنی های بسیاری وجود دارد که حسب اقتضاء در فرصت های بعدی بازهم به آن خواهیم پرداخت. نوشته را با این نکته خاتمه می دهیم که اجرای صحیح اقتصاد مقاومتی و توجه به آن به عنوان یک الگو و چهارچوب و نگاه به آن به مثابه راهبردی ثابت و نقشه راهی بلند مدت ، نتایج و آثار ارزشمندی را برای کشور و نسل حاضر و نسل های بعدی به ارمغان خواهد آورد. کمترین نتیجه اقتصاد مقاومتی ایجاد فرصت های شغلی برای اشخاص آماده کار ، رفع بیکاری و معضلات اجتماعی و کند شدن حرکت گرانی و در کنار آن افزایش قدرت ایستادگی در برابر محدودیت ها و تحریم ها و اشکال تراشی های بیگانگان و بد خواهان است/ .
غلام رضا کاظمیان پور 1/1/1395
