در متن نهایی قانون «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» معروف به قانون حجاب شرح وظایف دستگاههای مختلف اجرایی مشخص شده است.
به گزارش عصر امروز، حجاب اسلامی به عنوان یک موضوع اجتماعی و فرهنگی در جوامع اسلامی، همواره مورد توجه و بحث قرار گرفته است.
این مقوله نه تنها جنبههای دینی و معنوی دارد، بلکه در ابعاد اجتماعی و سیاسی نیز تأثیرات عمیقی را به همراه میآورد. در شرایط کنونی مجلس شورای اسلامی با تصویب «قانون حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» به دنبال تقویت ظاهر اسلامی و ارتقاء فرهنگ عمومی جامعه است. با این حال، این امر نیازمند توجه به عمق مسائل فرهنگی و اجتماعی دارد.
از ترویج اثباتی و ایجابی گرفته تا ترویج سلبی، هر یک از این عوامل نقش مهمی در شکلگیری نگرش جامعه نسبت به حجاب و عفت خواهند داشت. با توجه به اهمیت این موضوع، ضروری است تا درک عمیقتری از ابعاد مختلف قانون مصوب مجلس به دست آوریم و راهکارهای مؤثری برای ترویج فرهنگ حجاب ارائه دهیم.
تعریف 137 وظیفه برای دستگاههای اجرایی
متن نهایی قانون «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» معروف به قانون حجاب پس از رفت و برگشتهای متعدد میان مجلس و شورای نگهبان در 74 ماده و مجموعا در 5 فصل تنظیم و نهایی شده است. فصل اول این قانون به کلیات و تعاریف پرداخته، فصل دوم به وظایف عمومی دستگاه های اجرایی، فصل سوم به تکالیف اختصاصی دستگاه های اجرایی پرداخته، فصل چهارم، به وظایف عمومی و مسوولیتهای اجتماعی و فصل پنجم نیز به جرائم و تخلفات پرداخته است. تهیه دستورالعمل سالانه طراحی، تولید و عرضه لباس و معیارها و شرایط واردات لباس متناسب با سبک زندگی ایرانی اسلامی، دستورالعمل سالانه طراحی، تولید و عرضه اسباب بازی، عروسک و مجسمه از جمله اقداماتی است که در فصل دوم بهعنوان وظایف عمومی دستگاههای اجرایی آمده است.
وزارت ارشاد؛ رصد و پایش قانون عفاف و حجاب
در فصل سوم که مربوط به تکالیف اختصاصی دستگاههای اجرایی است، وزارت ارشاد اسلامی مکلف به ایجاد نظام جامع رتبه بندی محصولات فرهنگی، عدم صدور هر نوع مجوزی برای آثار مغایر با شاخصها و اهداف این قانون، تدارک، تمهید و تقویت تولیدات هنری و رسانهای تأثیر گذار شده است.یکی از مهمترین وظایف وزارت ارشاد در این قانون رصد و پایش سالانه تأثیر اجرای این قانون با نظارت و هماهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و گزارش آن به مجلس برای بررسی تخصصی در کمیسیونهای مجلس است.
رسانه ملی؛ الگوسازی، روشنگری، آگاه سازی
تهیه و پخش برنامههای رادیویی و تلویزیونی جهت معرفی و ترویج نمادهای سبک زندگی اسلامی خانواده محور، آگاه سازی و روشنگری درباره فعالیت جریانهای فعال علیه خانواده، ترغیب و تشویق هنرمندان برای تولید محتوای هنری رسانهای جهت تعمیق فرهنگ عفاف و حجاب، استفاده از الگوهای کارگروه ساماندهی مد و لباس برای الگوسازی پوشش مناسب از جمله وظایف سازمان و صدا و سیما است.در این قانون 12 وظیفه برای سازمان صدا و سیما تعریف شده است که شامل تدوین دستورالعمل تولید محتوای صوت و تصویر فراگیر، جلوگیری از تولید و پخش محتوای صوت و تصویر فراگیر مروج فساد و برهنگی، تهیه دستورالعمل تولید محتوای صوت و تصویر فراگیر در سکوهای انتشار و عدم انعقاد قرارداد با افرادی که کشف حجاب کرده و یا از برهنگی حمایت کردهاند، میشود.
سازمان تبلیغات؛ استفاده از ظرفیت مساجد و هیئتهای مذهبی
در قانون جدید حجاب و عفاف 5 وظیفه برای سازمان تبلیغات اسلامی تعریف شده که برنامه ریزی برای استفاده از ظرفیت مساجد و هیئتهای مذهبی با همکاری حوزه علمیه، حمایت از تولیدات و محصولات فرهنگی و نوشت افزار از جمله آنها هستند.همچنین تدوین فرآیندهای تبلیغی جهت فرهنگ سازی و تدوین محتوای مکتوب و چند رسانهای جهت تبلیغ مبلغان ظرف سه ماه پس از ابلاغ قانون از جمله وظایف کلیدی این سازمان است.
6 وظیفه آموزش و پرورش در قانون حجاب و عفاف
آموزش و ترویج سبک زندگی اسلامی خانواده محور در کلیه مقاطع تحصیلی، فرهنگ سازی عفاف و حجاب با برپایی جلساتی اموزشی برای کارکنان، معلمان و خانوادهها، تهیه آیین نامه الگوی پوشش مناسب مبتنی بر فرهنگ اسلامی و متناسب با شرایط اقلیمی از جمله مهمترین وظایف آموزش و پرورش در این قانون است.همچنین نظارت بر مراکز خصوصی و موسسات علمی که از وزارت آموزش و پرورش مجوز دریافت میکنند بر عهده این وزارتخانه است.
وزارت علوم و بهداشت؛ افزایش اعطای تسهیلات ازدواج دانشجویی
اولویت بخشی به طرحهای پژوهشی کلان، بازنگری، اصلاح و اجرای دستورالعملها و توصیه نامهها در راستای گسترش فرهنگی عفاف و حجاب، ترویج سبک زندگی خانواده محور در محیط دانشگاهها از جمله وظایف وزارت علوم است.این وزارت خانه مکلف شده اعطای تسهیلات ازدواج دانشجویی را افزایش داده و به طرحهای ساخت خوابگاه متأهلی برای دانشجویان اولویت دهد.
در این قانون 7 وظیفه به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی محول شده است؛ بازنگری، اصلاح و اجرای دستورالعملهای رفتاری و آیین نامه پوشش استادان، دانشجویان و کارکنان جزو وظایف این وزارتخانه است. تهیه، ابلاغ و نظارت دستورالعملهای پوشش در اماکن درمانی خصوصی و دولتی و افزایش اعطای تسهیلات ازدواج دانشجویی بخش دیگری از وظایف این وزارتخانه است.تهیه دستورالعملهای لازم جهت رعایت عفاف و حجاب در پاکهای علم و فناوری و شرکتهای دانش بنیان، نظارت بر اجرای قانون در مراکز تابعه، حمایت از مجموعههای خلاق و فناوریهای نرم نیز جزو وظایف معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور است.
وزارت کشور؛ تهیه شناسنامه اجتماعی کشور بر پایه آمایش سرزمینی
وزارت کشور نیز در این قانون مکلف به انجام 7 وظیفه شده است که مهمترین آنها تهیه شناسنامه اجتماعی کشور بر پایه طرحهای امایش سرزمینی است. ارائه گزارشهای ادواری 6 ماهه و موردی از اجرای قانون با همکاری استانداران از دیگر وظایفی است که وزارت کشور موظف به انجام آن است.
شهرداریها؛ گسترش فضاهای تفریحی و ورزشی زنان
ایجاد و تخصیص فضای تفریحی و ورزشی اختصاصی برای بانوان، تخصیص حداقل بیست درصد از بوستانها برای بانوان، گسترش ساخت مناطق خاص شنا برای بانوان و آقایان و افزایش وسایل حمل و نقل عمومی ویژه بانوان از جمله وظایف تعریف شده برای شهرداریها و دهیاریها در قانون حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب است.اختصاص حداقل 30 درصد تخفیف اجاره بها و سایر هزینههای مربوط به شهرداریها پس از تصویب شورای شهر برای مراکز عرضه محصولات حجاب و عفاف از دیگر وظایف شهرداریها و دهیاریها در این قانون است.
وزارت ورزش؛ تجلیل از ورزشکاران مروج حجاب و عفاف
وزارت ورزش و جوانان نیز به منظور محقق کردن اهداف قانون حجاب و عفاف نیز مکلف به انجام 7 وظیفه بهصورت تخصصی شده است؛ حمایت از تشکلهای مردمی فعال در عرصه عفاف و حجاب، تجلیل و تشویق ورزشکاران مروج فرهنگ عفاف و حجاب و لغو مجوز تشکلهایی که به هر نحوی مروج بی حجابی هستند، بخشی از این وظایف به شمار میآیند.همچنین در این قانون به موضوع لباس ورزشکاران ملی پرداخته و وزارت ورزش و جوانان مکلف شده که طراحی لباسهای مناسب برای ورزشکاران زن و مرد باید با همکاری کارگروه ساماندهی مد و لباس باشد.
ممانعت از ورود لباس ممنوعه به کشور
در این قانون وظایفی نیز برای وزارت امور اقتصادی و دارایی تعریف شده است که ممانعت از ورود لباس ممنوعه، مجسمه و عروسک و سایر محصولات مروج برهنگی و بی عفتی از جمله آنها است.اولویت دهی به طراحان و واحدهای فعال در حوزه محصولات حجاب و عفاف در تسهیلات و استفاده از ظرفیتهای قانونی در حوزه مالیات از جمله این موارد است.
10 وظیفه برای صمت
برنامه ریزی و تسهیل در جهت تولید مکفی منسوجات از مواد اولیه با کیفیت به منظور تولید لباس ملی با قیمت مناسب، فراهم کردن ارتباط موثر بین طراحان و تولید کنندگان لباس و حمایت از تولید کنندگان لباس ملی بهویژه چادر مشکی از جمله این موارد هستند.حمایت از واحدهای تولیدی پوشاک مورد تأیید کارگروه ساماندهی مد و لباس و نظارت بر رعایت شاخصهای عفاف و حجاب در تبلیغات تجاری از دیگر وظایف وزارت صنعت، معدن و تجارت در این قانون است.
تأمین زمین مناسب برای ساخت مسکن جوانان
وزارت راه و شهرسازی نیز برای تحقق اهداف این قانون مکلف به تأمین زمین مناسب برای ساخت مسکن جوانان جهت سهولت در امر ازدواج شده است. همچنین برنامه ریزی، طراحی و اقدام برای ایجاد زیرساختهای لازم به منظور احداث فضاهای مناسب برای بانوان از دیگر وظایف این وزارتخانه است.در این قانون 5 وظیفه برای وزارت راه و شهرسازی تعریف شده و انها را مکلف به هماهنگی با سازمان تبلیغات اسلامی به منظور اشاعه فرهنگ اسلامی برای مسافران شده است.
توسعه گردشگری اسلامی
وزارت میراث فرهنگی نیز باید برای گسترش گردشگری اسلامی برنامه ریزی کند و با تهیه و تدوین دستورالعملهای جدید بر عملکرد آژانسهای مسافرتی نظارت کنند.اطلاع رسانی به گردشگران خارجی درباره قوانین جمهوری اسلامی از دیگر وظایفی است که در این قانون به وزارت میراث فرهنگی محول شده است.تشویق و حمایت از سازمانهای مردم نهاد، همکاری با صدا و سیما و وزارت ارشاد و پیگیری برای گسترش فرهنگ ایرانی اسلامی از جمله وظایف معاونت زنان رئیس جمهور در این قانون است.
توجه به بُعد ایجابی در تصویب قانون
رئیس مجلس شورای اسلامی در نشست خبری اخیر خود در این باره گفت: این لایحه وقتی از سوی قوه قضائیه ارائه شد، 9 ماده داشت، اما چون قوه قضاییه فقط در لایحه بخش قضائی آن را تقدیم کرده و بحث جرمانگاری بوده است، دولت آن را به ۱۳، ۱۴ ماده تبدیل و بعضی موارد را اضافه کرد.
بنا بر گفته محمد باقر قالیباف وقتی این لایحه به مجلس آمد، نمایندگان به این جمعبندی رسیدند که باید ابعاد مختلف حجاب دیده شود. او میگوید: حجاب بُعد شرعی و دینی، بُعد سیاسی و فرهنگی و بُعد حقوقی، فلسفی و هویتی دارد و و همه ابعاد را داراست به همین دلیل موضوع پیچیدهای است. این موضوع اجتماعی است. همه ابعاد حجاب را کامل باید ببینیم و نباید فقط موضوعات سلبی را نگاه کنیم بلکه ایجابی هم باید نگاه شود.
وی با بیان اینکه مجلس بُعد ایجابی این کار را نگاه کرد، گفت: در صحن مجلس گفتیم ۳۲ دستگاه ماموریتهایی داشتند و ۳۱ دستگاه آن مسئولیت را انجام ندادهاند، حالا بیایم دوباره یک قانون بنویسیم چه چیزی را میخواهیم حل کنیم؟
رئیس مجلس میافزاید: ما با این قانون در حقیقت آمدیم آن دستگاهها را مکلف کردیم تا به وظایف خود عمل کنند. در بخش جرمانگاری هم تلاش کردیم که این لایحه را سطحبندی کنیم. مثلاً اگر بخواهم ویژگیهای آن را تشریح کنم سعی کردیم هرگونه درگیری و اقدام مستقیم در قانون جلویش گرفته شود. در قانون دیگر گشت ارشاد نیست. اینها را دقت کردیم و ضمانت اجرایی قانون را مشخص کردیم. یعنی به طور روشن گفتیم کشف حجاب، بدحجابی، برهنگی اینها را روشن کردیم.